Al decennia lang draait de disco-DJ van vinyl. Elpees, 7”-singles (45’s) en natuurlijk het gereedschap, de standaard van iedere zichzelf respecterende platenruiter: de twelve inch (12”)-single. De plaat met hetzelfde formaat als de LP, maar met in de meeste gevallen slechts één track op de A-kant. Dat die dansvloerhit daar dan in een langere c.q. verbouwde versie op aanwezig is, spreekt voor zich. Hoewel… er zijn veel voorbeelden van (korte) hits, die vanuit commerciële belangen gewoon in de singleversie op groot formaat zijn geperst zonder de voordelen van al dat vinyl te benutten. ‘You Can’t Hurry Love” van Phil Collins schiet me zo als eerste te binnen. Haal de plaat uit de hoes en je ziet slechts een klein strookje muziekgroef (het liedje duurt ook maar 2:50) en daarna tot aan het label een enorme strook uitloopgroef. Miskoop van de maand dus, aangezien het op alle fronten beter had gekund.
Wat zijn de voordelen van die 12”-single en hoe is hij ontstaan? Welaan, door het gehele vinylvlak te benutten, kunnen de groeven verder uit elkaar worden geperst. Daardoor is er de mogelijkheid om een grotere dynamiek aan de track te geven. Het nummer kan in zijn geheel luider klinken en daarnaast zijn er grotere verschillen mogelijk tussen de hardste en zachtste passage. Dat heeft tot gevolg dat hinderlijke ‘rumble’ (het rondzingen van lage tonen) veel minder kans heeft, aangezien de DJ de plaat minder hard hoeft uit te sturen als het andere materiaal in zijn set. Gevoegd bij het feit dat de 12” veelal op 45 toeren wordt gedraaid i.p.v. de LP-standaard van 33 RPM (rounds per minute) zijn de belangrijkste voordelen dus beter en harder geluid van een liedje dat ook nog eens veel langer te horen is.
En het ontstaan van dat grote formaat single gebeurde niet bewust, maar toevallig….
De legendarische remixer Tom Moulton liet zijn mixen altijd masteren bij een bedrijfje dat Media Sound heette. De technicus van dienst moest een keertje vroeger weg en droeg zijn taak over aan de schoonmaker (!) van dienst, de Puertoricaan José Rodriguez. Daar was Tom vanaf de eerste studiosessie zo enthousiast over, dat hij diens naam vanaf dat moment ook zoveel mogelijk liet meepersen op het label. Na de toevoeging ‘A Tom Moulton Mix’ stond dan ook veelal Rodriguez vermeld als degene, die de plaat had gemastered. Met José kon hij lezen en schrijven maar toen hij op een gegeven moment na sluitingstijd binnenkwam en nog even snel een paar ‘acetates’ (testpersingen op soort van vinyl) nodig had van een nieuwe mix, was er een probleem. Moulton wilde zijn nieuwste mixcreatie 'I'll Be Holding On' van Al Downing graag een keer of tien geperst hebben om aan gezaghebbende discjockeys te overhandigen. Dat was een gebruikelijke procedure voordat er besloten werd om de mix al dan niet commercieel uit te brengen, dan wel er alleen een promosingle van te persen. Maar Rodriguez vertelde Tom dat ie helaas geen ‘lege’ 7”-exemplaren meer had, alleen nog 10”-versies. Dat was het formaat tussen single en LP in en die ten inch werd over het algemeen niet zo veel gebruikt.
Aanvankelijk vond Tom het geen probleem om een iets groter formaat te nemen, maar toen er één exemplaar gemaakt was (promo-exemplaren werden in kleine oplagen per stuk gesneden), stond de remixer er toch wat raar tegenaan te kijken. Hij zag de smalle strook geluidsgroeven met daarnaast de brede ongebruikte ruimte op de plaat en vroeg José of ie niet een keer wilde proberen om de afstand tussen de groeven wat te vergroten, zodat het nog ergens op leek.
De technicus stemde ermee in, maar gaf wel aan dat hij dan het output-level flink moest verhogen. Toen Tom vervolgens de +6 dB luidere versie hoorde, werd ie gek! Dit klonk geweldig; zo hard, zo duidelijk, zo transparant. Buiten zinnen van gelukzaligheid besloot Moulton dat ie dit vaker ging doen.Voor de volgende persopdracht schakelde hij echter meteen over naar het meer gangbare LP-formaat van 30 cm, oftewel 12”. De eerste track die hij op dat formaat bij Rodriguez vandaan haalde was ‘So Much For Love’ van Moment of Truth. Sindsdien zijn er nog een stuk of drieduizend (3000!) andere mixen door de Puertoricaan gesneden in opdracht van Moulton.
Omdat het in die tijd (midden jaren zeventig) gebruikelijk was, dat de eerste exemplaren werden verstrekt aan toonaangevende club-DJ’s om de reacties op de dansvloer te peilen, duurde het even voor de eerste commerciële twelve inch-version werd uitgebracht. Dat was ‘Ten Percent’ van Double Exposure. De eerste ‘officiële’ promotiesingle op 12” heet ‘Free Man’ van Southshore Commission en volgens mij is het niet goedkoop om die nu nog te bemachtigen…
